Spotkanie z kulturą arabską 31 marca 2011

4 kwietnia 2011

SPOTKANIE Z KULTURĄ ARABSKĄ 
Tym razem spotkanie nie odbyło się jak zazwyczaj w środę, tylko w czwartek 31.03.2011. Zmiana ta pozwoliła uczestniczyć w spotkaniu tym paniom, które do tej pory nie miały okazji być z nami z powodu popołudniowych zajęć.

Ostatnie wydarzenia polityczne na Bliskim Wschodzie, kryzys  władzy w tym regionie, zdecydowanie  bardziej pozwoliły nam zrozumieć pióro egipskiego pisarza Ala Al Aswaniego autora książki pt. Chicago. W arabski klimat wprowadziła nas pieśń Umm Kulsum, którą specjalnie na tą okazję przyniosła nam pasjonatka kultury arabskiej Pani Anna Świtajska. Pani Świtajska otrzymała prawa autorskie do wydania książki Ala Al Aswaniego Chicago. Gospodyni spotkania rozpoczęła dyskusję krótkim wstępem na temat biografii autora, jego twórczości. Nawiązała do innych ciekawych  autorów literatury arabskiej jak noblisty Nadżiba Mahfuza, Nawala El Saadawiego czy Alberta Cossery. O kulturze arabskiej należy mówić  zadając sobie pytania kim są Arabowie ? Co ich łączy, co dzieli?  Na przestrzeni wieków Arabowie mieszali się z ludami semickimi, Grekami, Persami, Irańczykami, Turkami. Tak  na marginesie nazwa Arab oznacza dosłownie niezorganizowany, koczowniczy lud pustyni. Pojawienie się w VII wieku islamu , religii, której głównym zadaniem była likwidacja podziałów plemiennych, klanowych i narodowych doprowadziło do wykształcenia się społeczeństwa  szeroko rozumianego jako społeczeństwa muzułmańskiego. Kraje muzułmańskie aktualnie są obecne na trzech kontynentach. W Europie mamy Albanię, Bośnię i Hercegowinę. W Afryce Algier, Czad, Dżibuti, Egipt, Libię, Mali ,Maroko, Mauretanię, Niger, Senegal, Somalię, Sudan i Tunezję. W Azji Afganistan, Arabię Saudyjską, Azerbejdżan, Bahrajn, Bangladesz, Brunei, Indonezję, Irak, Iran, Jemen, Katar, Kazachstan, Kirgistan, Kuwejt, Liban, Malezję, Oman, Pakistan, Syrię, Tadżykistan, Turcję, Turkmenistan, Uzbekistan, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Dlatego też kultura arabska jest bardzo zróżnicowana. Obserwując tylko typy antropologiczne ludów arabskich można z łatwością odróżnić  mieszkańców Egiptu, Półwyspu Arabskiego, czy też obywateli Syrii.  Wspólnym mianownikiem, elementem łączącym to wewnętrzne zróżnicowanie jest jedność kulturowa. Skomplikowana historia dziejów oraz język. Dlatego o kulturze arabskiej musimy mówić w kontekście dwóch  fundamentalnych podstaw, języka  i religii. Arabowie swoją jedność,  podstawę tożsamości  widzą tylko i wyłącznie przez pryzmat religii. Religia jest  także wyznacznikiem tożsamości arabskiego emigranta. Tożsamość  w naukach społecznych definiowana jest jako zbiór wyobrażeń, sądów i przekonań autora o samym sobie i ma rozmaite aspekty. Współczesne problemy świata arabskiego , to demoralizacja władzy,  która według Aswaniego jest przyczyną upadku Egiptu. Żądamy zniesienia ustawy o stanie wyjątkowym i wprowadzenia demokracji. Manifestanci należą do elity, a masy nie interesują się kwestią demokracji. Chicago A.Aswani. Bardzo duże powiązania w islamie  polityki i religii  pokazuje nam Araba o specyficznej, nacjonalistycznej duchowości. Jestem przekonany, że myślenie filozoficzne każdego narodu jest jednym z najważniejszych kluczy do poznania jego natury. Asz-Szark al- fannan Mahmud. W trudnych czasach współczesnych,  świat arabski znalazł się na historycznym rozdrożu. Tkwi między dwoma kołami żaren: despotyzmem od wewnątrz i atakiem z zewnątrz, co może dać efekt kryzysu marginalizacji narodów arabskich i odsunięcia od dróg prowadzących do dalszego rozwoju.  Human Development Report . Chicago Aswaniego, w ciekawy i przejmujący sposób ukazuje nam jak kultura arabska pozostaje zawieszona pomiędzy tradycją i historią a współczesnością i teraźniejszością. Autor pisze , bo mam coś do powiedzenia. Nie interesuje mnie sława, lecz uznanie: żeby to, co piszę, docierało do pewnej liczby ludzi, nawet całkiem niewielkiej, i zmieniało sposób ich myślenia i odczuwania. Żaden człowiek nie zatai swojej wiary. Chicago .A.Aswani . Pragnąc zrozumieć kulturę arabską należy na nią spojrzeć z kilku perspektyw.

W spotkaniu wzięło udział przeszło 27 pań. Atmosfera spotkania była wyjątkowo sympatyczna. Prawie wszystkie panie włączyły się do dyskusji. Nie spieszyły się do domu, znalazły czas na chwilę  luźnych rozmów, wymianę telefonów, adresów e-mailowych.

Notka biograficzna o autorze

Alaa Al AswanyEgipski pisarz urodzony w 1957 roku. Es miembro fundador del movimiento político Kefaya. Jest członkiem-założycielem ruchu politycznego Kefaya. Ruch ten walczy o prawa obywateli i demokrację.Cursó estudios de Odontología en Egipto y en Chica, EE. Studiował stomatologię w Egipcie  i w  USA. UU.Ha publicado numerosos artículos en diarios egipcios hablando sobre literatura, política y problemas sociales. Opublikował wiele artykułów w egipskich gazetach pisząc  o literaturze, polityce i problemach  społecznych. Wydał Su segunda novela, The Yacoubian Building ( Imarat Ya’qubian , traducido en España como El edificio Yacobián (2003), es una descripción irónica de la moderna sociedad egipcia que ha tenido mucho éxito tanto en Egipto como en otros países de Oriente Próximo. Ha sido traducido al inglés, francés, noruego y español, entre otros idiomas, y adaptado a una película (en 2006) ya una serie de televisión (en 2007) del mismo nombre. Otra de sus novelas, Chicago (2007) está ambientada en la ciudad en la que el autor cursó parte de sus estudios.powieści   Imarat Ya’qubi (2003), Chicago (2007)
Źródło www.lecturalia.com

Kultura arabska  na wybranych tematach

Literatura

Pierwszy system pisma powstał w 1200 r.  p.n.e w Arabii Południowej. Grecy po raz pierwszy zamieszczają wzmiankę o Arabach w V w. p.n.e. Na literaturę arabską w głównej mierze składają się poematy, poezja  i opowieści o zachowaniach Proroka. W VII w. powstaje Koran napisany w alfabecie arabskim. W VIII w. w Samarkandzie powstaje pierwsza wytwórnia papieru. W 1074-1717 r zostaje wydana Księga tysiąca i jednej nocy. W 1865r w Syrii powstaje pierwsza gazeta arabska” Surija” Podstawą literatury arabskiej jest język – język Koranu ,poezja. Obok Koranu i poezji, w tradycji arabskiej możemy znaleźć wiele senników i przekazów proroczych oraz  prozę ludową.

Architektura  i zamiłowanie do estetyki

Prostota połączona z pięknem  i minimalizm z harmonią. Tak krótko można zdefiniować estetykę we wszelkim zdobnictwie. Symetria, równowaga, kontrast i schemat oraz  brak trzeciego wymiaru wyrazem islamskiego widzenia świat. Symetria charakteryzuje się powtórzeniem. Dlatego też w sztuce  arabskiej wszystkiego jest po dwa razy. Mamy zatem powtarzalność  ornamentu, linii, kolumn, rytmu,  rymu. Schemat przedstawiany jako pewien wzór, zarys , a nie konkretna osoba. Kontrast barw bardzo wyraźny, wręcz nienaturalny  najczęściej oddzielony konturami. Islam jest eklektyczny. W środkach wyrazu korzysta z wielu zdobyczy podbitych sobie plemion i narodów. Od VII w. jest niezmienny. Sztuka islamu idealnie posługuje się geometrycznymi wzorami i kaligrafią. Narzędzia te pozwalają stworzyć ornament, który poza rolą ozdobną pełni także funkcje równowagi, symetrii i wypełnienia pustej przestrzeni. Typowe motywy ornamentu to geometria, roślinność i kaligrafia. Charakterystyczne elementy ornamentu roślinnego, to winogrono przedstawiane w formie stożka, pięciopalczaste liście winogron, to wiele form trójpłatkowych. Winna latorośl oraz liść akantu, to najpopularniejsze motywy arabskiej ornamentyki. Należy dodać, że sztuka zdobienia ornamentu motywami roślinnymi została zaczerpnięta z tradycji greckiej. Tak samo jak popularne figury geometryczne  okrąg, kwadrat, pięciokąt i sześciokąt mają swoje korzenie w matematyce i geometrii.

Słynna  arabeska, zapożyczona ze starożytnej sztuki, najczęściej  w sztukach plastycznych przedstawia ornament roślinny, stylizowany, gęsto rozmieszczony i szczelnie wypełniający przestrzeń kompozycji. Posiada obramienie- bordiurę. Bordiura może mieć wykończenie w formie linii różnej szerokości lub dodatkowego ornamentu. Popularne motywy ornamentu to elementy uzbrojenia, wazon, kwiaty, owoce, postacie ludzkie. Najważniejsze wyróżniki architektury arabskiej, to architektura sakralna jak meczety, mauzolea i madrasy. Do architektury świeckiej można zaliczyć chany( karawanseraje) pałace i zamki i cytadele.

O sztuce ubierania się

Ubiór w islamie nie jest jednolity. Zależy od klimatu, trendów i zasad szariatu. Najważniejszą zasadą stroju muzułmanina jest skromność i schludność. Stąd też kobiety i mężczyźni zakrywają dokładnie swoje ciało. Koran dokładnie narzucił zamężnym kobietom noszenie zasłon na głowach. Jest to najczęściej kawałek materiału zakrywający jednocześnie sylwetkę i głowę. Zasłona  ta nosi nazwę milaja. Pod zasłoną nosi się rozmaite galabijje ( koszule, spodnie) Jeśli kobieta nie jest zamężna to zakłada welon zwany chirką. Kolory najczęściej stosowane na zasłony, to czarny, biały i niebieski. Dla kobiet Bliskiego Wschodu typowe jest upodobanie do wszelkiego rodzaju ozdób. Prawo muzułmańskie zakazuje upiększania, niemniej kobiety z niższych warstw społecznych stosują makijaż. Islam nakazuje dbać o ciało, przede wszystkim w kontekście higieny. Częste mycie rąk, stosowanie wykałaczek do zębów, epilacje – trwałe usuwanie  owłosienia. Ostatnio epilacje stały się modne także w Europie.

Kult dziewictwa

Kult dziewictwa związany jest z pojęciem męskiego honoru. Honor arabskiego mężczyzny znajduje się miedzy nogami arabskich kobiet. Abd ar-Rahman Madzidzid ar Rubaj. Islam zdecydowanie popiera stosunki heteroseksualne, negatywnie odnosi się do stosunków homoseksualnych, które znane są Arabom od Persów.

Kobiety z dobrych domów nie śmieją się głośno, są małomówne, nie zabiegają o wiele koleżanek i towarzyskich wyjść. Kobieta według prawa Koranu ma być posłuszna swojemu mężowi. Jej rola ogranicza się do dawania mężowi dobrych rad.

Źródło : Dzieje kultury arabskiej  Marek. M. Dziekan , fotografie Wikipedia, strony internetowe włoskie i afrykańskie.

Poniżej foto relacja ze spotkania wraz z krótkim opisem wybranych elementów kultury arabskiej.